Tienen

Op 9 september 1976 stond in Het Nieuwsblad het verslag van de inwijding van de P.J. Vanoorbeekweg: met vlag en wimpel, een straatnaambord, burgemeester Rik Boel en vele genodigden van het M.M.Delacroixinstituut. Het pad loopt naast het instituut, door het stadspark, van Delportestraat naar Astridvest. Vandaag hoor je die naam niet of nauwelijks nog...

Dokter Vanoorbeek was een jaar voordien overleden. François Uyttebrouck, voorzitter van de wijk, trok zich het eerbetoon aan. De dokter met de witte baard en de wandelstok was vergroeid met dat stadsdeel maar meest van al met het Delacroixinstituut en de (toen) tweehonderd gehandicapten aldaar. Hij stond aan de wieg van het instituut in 1948, een tijd waarin nog pionierswerk op dat terrein te verrichten viel. Vanoorbeek zette zich tot lang na zijn pensionering in, ook voor het Kinderwelzijn.

Zaterdag was de Sint op bezoek in zaal de Korenbloem in Hakendover. Café en zaal  gaan dicht maar blijken toch nog een goed onderkomen voor speciale gelegenheden. Daarbij komt dit knipsel uit Het Nieuwsblad van 5 augustus 1975 aan het licht. Op de foto René en Germaine Grossen. Hij was toen 72 en het waren zijn ouders die in 1904 het huis en de herberg bouwden. René stond toen al 68 jaar achter de toog, werd afgelost door zoon en kleinzoon en de jongste jaren door Glenn Mattheus. De naam Korenbloem bleef tot vandaag.

Die naam komt van toneelkring De Korenbloem (anno 1904). De jeugdkring EK volgde hen na. Sedert 1926 heeft fanfare Sint-Isidorus hier haar lokaal. De vogelbond, haantjeszangers, de KLJ, de katholieke partij, de veloclub... allen waren er thuis. De familie Grossen combineerde de zaak met de schildersstiel. René hield ook honden en die leverden voor hem en de klanten regelmatig een konijn in de pot. Paasmaandag, Hakendoverwijn (St.-Antonius), Sinterklaas en andere feestdagen... Alles draagt de stempel van De Korenbloem. Ook straks?

Deze foto is een antwoord op een vorig verzoek: wie weet wat over Paul Pans en de Classic Illustration? Paul, leraar aan het Via in Tienen, componist en auteur uit Geetbets, staat links in beeld. Voor alle duidelijkheid: hij schreef alle vijftien singles van de groep en de LP (op één nummer na, een cover van The Beatles).

"The Classic Illustration" was de vaste begeleidingsgroep van Peter West. Het orkest stond onder leiding van Paul Pans (orgel, piano en dwarsfluit). Omer Vandormael (artiestennaam Steve Brandon) was leadzanger en ritme-gitarist van het orkest. De overige leden waren Willy Vanderheyden (saxofoon-klarinet), Adrien Mosselmans (basgitaar), Marcel Vandermaesen (gitaar) en Louis De Hertog (drummer). Na enkele jaren kwam Adelin Goedhons (zang, trompet en solo-gitaar) in de plaats van Marcel Vandermaesen.

Arthème Decoster (foto) hield in de periode 1915-1919 een dagboek bij. Hij was oorlogsvrijwilliger aan het front. Arthème was de vader van burgemeester Arsène Decoster uit Glabbeek-Zuurbemde. In de jaren zeventig stelden zij een vertaalde en uitgetikte kopie van het oorlogsverhaal ter beschikking.

Die veertien dichtgetikte vellen beginnen in 1915. Arthème wil met een list, via Nederland, het IJzerfront bereiken: 'Op 2 februari bereiken we Desschel met een paardenspan, op twee uur van de Hollandse grens. We kregen daar een vrijgeleide, zogezegd om brood aan te schaffen aan de andere kant van het Kempisch kanaal. De schildwacht op de brug verleende ons vrije doortocht met onze kalverkar en verder de Duitse posten mijdend bereikten we heelhuids de grens.'

Via Eersel ging het met stoomtram naar Eindhoven, met de trein naar Tilburg, Breda, Rotterdam... bij het Leger des Heils. 0p 8 februari vaarde hij af naar Hull en kwam hij bij het Belgian Relief Comittee in Londen. 'We krijgen 25fr soldij, we worden als soldaat uitgerust en ik schenk mijn burgerspullen aan de behoeftige vluchtelingen. In Southampton schepen we in voor Le Havre, bijna allen lijden aan zeeziekte.'

Vanaf 15 maart wordt Decoster opgeleid tot korporaal. Daarna gaat het van Beaumont naar Querqueville. Er wordt geoefend in loopgraven, met de bajonet maar zonder schoeisel. 0p 7 juli is de uitrusting compleet. Op 10 oktober dringt Decoster aan om naar het front te mogen vertrekken. Twee weken later is hij in Adinkerke en De Panne, Avekapelle. 0p 27 oktober maakt Decoster kennis met de loopgraven van Pervuyze, op een kwartier van het kasteel van Vigogne dat door de Duitsers is bezet. Op 4 november is het menens: 'Een bom ontploft op korte afstand van mij, doodt twee manschappen en verwondt er vier.'

De tijd verstrijkt.  17 april 1918: 'Ons bataljon blijft bij de Ieperlee, links van de stad Ieper. Die dag wagen de Duitsers een uitval.'

25 april: 'De Duitsers beschieten geweldig onze stellingen te Langemark. Onze compagnie betreurt vier doden.'

29 april: 'Ik draag mijn gewonde kameraad Jozef Van Hemelen naar de hulppost.'

Het handschrift eindigt op 30 mei. Een los vel in onduidelijk handschrift handelt over de zomer, tot 24 augustus. Berichten over 11 november ontbreken maar op 15 augustus 1919 wordt Arthème Decoster van dienst vrijgesteld. Op 29 maart 1919 had zijn zoon het dagboek gevonden.

De familie Vanvuchelen-Hautekees (Kumtich) plaatst op haar website onder meer een overzicht van beroemde burgers van Kumtich. Dat begint met de heilige Arnoldus van Cumptich die stierf omstreeks 1300. Bijgaand bidprentje (links Arnoldus) was tot voor kort op eBay te koop bij een verzamelaar uit Bilzen.

De familierubriek wijdt ook uit over recentere figuren van belang, bijvoorbeeld de dialectauteur Leon Rubbbens (Kumtich 1901-Brussel 1981). Zo is er ook de in 1989 overleden Louis Cumptich, een van de weinige burgers met die naam. Dat laatste komt doordat hij 'vondeling' was en op dertienjarige leeftijd de naam van zijn dorp van herkomst als familienaam aannam.

Het verhaal gaat zo: een welgestelde vrouw stapt af in herberg Andere Hoek en vraagt er, in ruil voor geld, enige tijd op een boreling te passen. Dat gebeurt maar de vrouw daagt niet meer op. Het kind belandt via de gemeente in een klooster, wordt houtbewerker in Brugge, trouwt en krijgt twaalf nakomeling. Allemaal: Cumptichs.

Een lezer bezorgde ons foto's over de tijdelijke opening van de Mene aan de Goossensvest en de Meendijk (zie 21 oktober) Op de vraag hoe liep de rivier verder door de stad, reageert Roger Vanhulst met deze kaart "Tienen 1635". Hij meent dat ze afkomstig is van Paul Kempeneers.

De bovenste zwarte lussen geven de Mene weer, de onderste slaan op Borchgracht en Gete. De Mene komt dus de stad binnen, vanuit Oorbeek, langs de Goossensvest, een tak buigt af naar de Meendijk, het Torsinplein en Het Schip.

Een andere tak gaat door de kazerne, achter het stadhuis door, richting Ooievaarstraat, Kapelstraat en Kapucijnenplein naar Het Schip.

Waarom wijst niets in het stadsbeeld op dat traject?

Het Liberaal Archief bewaart een verzameling affiches van het Tiense Willemsfonds uit de periode 1930-1950. Het bestuur heeft de wijdheid gehad van die te archiveren en nadien over te dragen aan het arechief. Met de communicatiemiddelen van toen blijkt de straataffiche nuttig geweest te zijn voor elk thema. In bijlage een voorbeeld uit 1933.

Uit de toelichting: 'Het In 1880 stichtte het Willemsfonds een afdeling in Tienen. Deze organiseerde elk jaar een reeks spreekbeurten, hield een bibliotheek open en richtte een koorafdeling op. Verder stonden er filmvoorstellingen, tentoonstellingen en reizen op het programma.'

Voor de voordrachten liet het Tiense bestuur vaak (sobere) affiches drukken. De keuze van sprekers en onderwerpen was erg gevarieerd. Ministers, schrijvers en journalisten kwamen naar Tienen. Delicate onderwerpen werden niet geschuwd. Een vast punt op het programma was de Guldensporenviering. Daarvoor nodigde het bestuur bij voorkeur Vlaams-liberale sprekers (de ministers Hoste, Vanderpoorten...) uit. Let op de affiche van het Sporenfeest in 1930, die een tricolore omlijsting kreeg. Zo ook voor de reeks over "het onafhankelijke BelgIê" in 1930.

Het Liberaal Archief bewaart ruim 120 affiches van het Willemsfonds Tienen. Lezen we naam Delescaille (?) als drukker goed?

Voor enkele maanden werd de aandacht gevestigd op de verdwijning van een kapel aan de Konijnenberg in Goetsenhoven. Maar aan de Noduwezstraat werd dan wel een kapel opgeknapt. Voor het Kadoc (het katholiek archief, gevestigd in Leuven) hebben Dries Clauwaert en Marieke Van Heukelom alle kapellen in Vlaanderen proberen te fotograferen in 1989-99. Ze baseerden zich op de aanduiding ervan op stafkaarten, in de mate dat de gebouwen op publiek domein stonden.

Voor Goetsenhoven vermeldden zij er vijf: Noduwezstraat, Wulmersumsesteenweg, Konijnenbergstraat (foto), Tiense Baan, Aststraat. Gevelnissen zijn niet vermeld, maar die zullen er allicht ook zijn. De lijst is korter dan voor gelijkaardige dorpen. Kent u er meer?

Dr. Edelhart Kempeneers geeft een antwoord opde vraag 'Waar liep de eerste stadslmuur van Tienen anno 1014?" Hij voegt deze kaart toe, een werkstuk van zijn vader Paul Kempeneers. Die ging op vraag van schepen Katrien Partyka op zoek naar bewijzen in het stadsarchief voor zijn hypotese. U merkt hoe de muur achter het stadshuis passeerde, de Peperstraat omsloot en ongeveer ter hoogte van het Torsinplein de Minderbroedersstraat weer kruiste. De actuele Grote Markt, en het gebied rond de Menebeek, lag dus buiten de eerste stadsomwalling. Kempeneers wees op het belang van deze gegevens voor archeologische vondsten eenmaal graagwerken worden uitgevoerd op de oude kazerne.

Dr. Paul Kempeneers schrijft: 'Na de slag bij Hoegaarden, de 10de oktober 1013, verloor de Luikse prelaat het graafschap Bruningerode. Tienen werd bij het graafschap Leuven ingelijfd en werd alzo de uithoek van het Leuvense gebied. De graaf liet deze speerpunt onmiddellijk met muren versterken. Met deze werken werd omstreeks 1014 begonnen. Zo ontstond de eerste omheining.' Het stadsarchief leert dat het laatste deel deze eerste omwalling werd afgebroken in 1770. De rest was eerder opgeruimd en het juiste tracé achterhalen blijkt geen sinecure. Voormalig stadsarchivaris Wouters deed een poging en Kempeneers wist dat nadien te corrigeren. In de Peperstraat stond de Lombardpoort tussen Topolino en Tui. Er zaten ook resten in de tuin van het huis nr. 15. De Peperpoort bevond zich naast nummer 47 aan de Minderbroedersstraat. Daartussen liep een deel van de muur. Paul Kempeneers vermoedt dat resten hiervan aan het licht zullen komen zodra de werken aan Arena beginnen. 'We wachten met ongeduld af, of de archeologen nog restanten van onze oudste stadsmuur zullen terugvinden.'